شعار و روز شمار هفته گرامیداشت سالمندان سال ۱۴۰۳

روز جهانی سالمندان در اول اکتبر (مصادف با نهم مهر) هر سال گرامی داشته می‌شود. این روز به منظور افزایش آگاهی در مورد چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی سالمندان و همچنین احترام به حقوق آن‌ها تعیین شده است.
در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱ اکتبر به عنوان روز جهانی سالمندان در قطعنامه شماره ۴۵/۱۰۶ ثبت کرد
  هدف از برگزاری این روز، جلب توجه جامعه به نیازها و حقوق سالمندان است. هر ساله یک شعار خاص برای این روز انتخاب می‌شود. برای مثال، شعار سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴) "سالمندی فعال، فردایی برای همه" است. 
نکته قابل توجه اینکه شورای جهانی سالمندی از سال ۱۹۸۲ در سازمان ملل شروع به کار کرد و ۸ سال بعد با تصمیم این شورا روز اول اکتبر هر سال را روز جهانی سالمندان نامیدند، به همین دلیل در تقویم کشور ما نیز از روز جهانی سالمند به مدت یک هفته « هفته ملی سالمندان » نامیده شده است و در این هفته با برگزاری برنامه های متنوع به مشکلات این قشر مهم و محترم جامعه می پردازند.

در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، هفته‌ای تحت عنوان "هفته ملی سالمند" به این مناسبت برگزار می‌شود که شامل برنامه‌های مختلفی برای تجلیل از سالمندان و ارتقاء آگاهی عمومی درباره مسائل مرتبط با آن‌ها است.
روند رو به رشد جمعیت سالمندان در جهان، که ناشی از افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد است، نیاز به توجه ویژه به این گروه از افراد جامعه را ضروری می‌سازد. برگزاری روز جهانی سالمندان فرصتی است برای افزایش آگاهی عمومی درباره چالش‌ها و نیازهای این قشر، از جمله سلامت، حقوق اجتماعی و اقتصادی. این روز به ما یادآوری می‌کند که سالمندان نه تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ ما هستند، بلکه دارای تجربیات و دانش ارزشمندی نیز می‌باشند. با ارتقای کیفیت زندگی سالمندان و ایجاد محیطی حمایتی، می‌توانیم جامعه‌ای پایدارتر و انسانی‌تر بسازیم که در آن همه افراد، صرف‌نظر از سن، مورد احترام و توجه قرار گیرند.

این روز همچنین فرصتی است برای بررسی چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی که سالمندان با آن‌ها مواجه هستند و تلاش برای بهبود کیفیت زندگی آن‌ها در جامعه.

 عناوین هر روز در هفته‌ی سالمندان؛1403
شنبه هفتم مهرماه: حمایت سالمندان از جوانی جمعیت
یک‌شنبه هشتم مهرماه: رسانه و فرهنگ‌سازی تکریم سالمندان
دوشنبه نهم مهرماه: مشارکت سالمندان در خانواده و جامعه
سه‌شنبه دهم مهرماه: تکریم سالمندان در دستگاه‌های اجرایی
چهارشنبه یازدهم مهرماه: آموزش و توانمندسازی سالمندان
پنج‌شنبه دوازدهم مهرماه: حمایت‌های اجتماعی رفاهی سالمندان
جمعه سیزدهم مهرماه: دسترسی عادلانه سالمندان به محیط‌های مناسب‌سازی‌شده

ایجاد محیط‌های حمایتی، فراهم کردن خدمات بهداشتی مناسب و تشویق به فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند به سالمندان کمک کند تا احساس تعلق و ارزشمندی کنند. همچنین، آموزش مهارت‌های جدید و ترویج سبک زندگی فعال، به افزایش تاب آوری و  اعتماد به نفس و استقلال آن‌ها کمک می‌کند. با احترام به تجربیات و دانش سالمندان، می‌توانیم جامعه‌ای سالم‌تر و پایدارتر بسازیم.
 

حمایت سالمندان از جوانی جمعیت:

عنوان روزشمار شنبه 7 مهرماه 1403

هدف اصلی مشارکت اجتماعی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه ، تقویت ارتباطات اجتماعی و ایجاد حس همبستگی و تعلق اجتماعی است، و دادن به آن به خصوص در سنین بالا می تواند بر سلامت روانی و جسمانی سالمندان تاثیر زیادی داشته باشد . مشارکت اجتماعی در سالمندان یکی از پر کابرد ترین روش ها برای حفظ سلامت آنهاست ، زیرا شرکت در فعالیت های اجتماعی می تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ها کمک کند و مانع از انزوای اجتماعی و تنهایی شده و در نتیجه جنبه های سلامت روانشناختی و جسمانی آن ها را تقویت کند.

خوشبختانه ما در جامعه ای با فرهنگ غنی زندگی می کنیم که حرمت سالمندان و حمایت از آنان بسیار توصیه شده است این فرهنگ متاثر از تعالیم مذهبی دین مبین اسلام است که بارها به لزوم حفظ حرمت و کرامت سالمندان و حمایت از آنها توسط فرزندان تاکید شده است.

نحوه تعامل با سالمندان، تصویری از آینده را در مقابل دیدگان نسل حاضر ترسیم می کند و حفظ یکپارچگی خانوادگی به عنوان یک ارزش همچنین حفظ همبستگی میان سالمند و خانواده اش تصویر آینده ای سرشار از امنیت خاطر و رضایتمندی را نشان می دهد و از این رو اهمیت بسزایی در وضعیت خانواده گی و نیز جایگاه اجتماعی سالمندان خواهد داشت.

با وجود بروز برخی تغییرات در خانواده های ایرانی هنوز جایگاه و اعتبار خانواده و نقش سالمندان در آن برای بسیاری از افراد قابل توجه و مهم است و این با فرهنگ اعتقادی و مذهبی افراد همخوانی دارد. به همین علت است که سالمندان ، یکی از منابع مهم حمایت اجتماعی و روانی جهت تحکیم بنیان خانواده هستند.

نسل‌های قدیمی‌تر، دانش و تجربیات زیادی در زندگی جمع‌آوری کرده‌اند که می‌تواند به نسل‌های جوان منتقل شود. خرد، مهارت‌ها و درس‌های زندگی را می‌توان از طریق روابط بین نسلی به اشتراک گذاشت و به افراد جوان کمک کرد تا بینش و راهنمایی به دست آورند.

سالمندی و جوانی جمعیت ،ارتباطات دو سویه و تاثیرات و مزایای متقابل

• نقش مادربزرگ ها و پدربزرگ ها در ایجاد امنیت روانی برای کودکان منحصربه فرد است. کودک با حضور آنها حس می کند که همواره سنگری برای پناه گرفتن و ستونی برای تکیه کردن در زندگی به جز پدر و مادرش وجود دارد.
• اینکه به جز والدین کس یا کسانی وجود دارند که بسیار دلسوز و مهربانند، عشق بی دریغ دارند و  با یک عمر تجربه و عشق بی دریغ در کمال خونسردی فرزندان را می پرورند، اهمیت اساسی دارد.
• کودکانی که از موهبت داشتن پدربزرگ و مادربزرگ در خانواده بهره مند هستند، اعتماد به نفس بالاتری دارند. همواره احساس امنیت می کنند، کمتر می ترسند و جسارت بالاتری دارند.

گنجی به نام پدربزرگ و مادربزرگ: همیشه در دسترس و فریادرس؛ سرشار از عشق

• پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها با یک عمر تجربه، این مزیت را دارند که همواره در کنار فرزندان شان در تربیت نوه های شان ، صد البته با خونسردی و آرامش حضور داشته و به آنها یاری برسانند.
• مادربزرگ ها در ارتباط با تربیت نوه ها دلواپسی کمتری دارند؛ بر همین اساس بسیار کمتر از والدین به بچه ها امر و نهی می کنند؛ و بیشتر بچه ها را به حال خودشان می گذارند. همین عملکرد با دادن استقلال  به کودکان اعتمادی بیشتری را در آنها برمی انگیزد.

          تاثیرات ارتباط نوه ها بر روی پدربزرگ و مادربزرگ

از جمله تاثیرات این ارتباط روی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• معمولا مادربزرگ و پدربزرگ‌هایی که بیشتر با نوه‌های خود وقت می‌گذرانند، عمر طولانی‌تری دارند.
• میزان سرزندگی و امید در این افراد بسیار زیاد است.
• معمولا پدربزرگ و مادربزرگ‌هایی که زیاد با نوه‌های خود وقت می‌گذرانند، عشق و محبت مورد نیاز خود را در زندگی با حضور نوه‌های خود پر می‌کنند.

نکات کلیدی در ارتباط میان پدربزرگ و مادربزرگ با نوه

از نظر علمی ارتباط عاطفی پدربزرگ و مادربزرگ با نوه‌ها و دیدار حضوری آن‌ها می‌تواند:

• علائم افسردگی را به میزان قابل توجهی در هر دو طرف کاهش دهد.
• همچنین حفظ این ارتباط نقش بسیار زیادی در استحکام بیشتر خانواده و حفظ روابط پایدار میان اعضای خانواده دارد.
• این ارتباط کمک می‌کند تا علاوه بر مادربزرگ و پدربزرگ‌ها، نوه‌ها نیز بتوانند زندگی را از دیدگاه جدید و متفاوتی ببینند.

          اهمیت نقش پدربزرگ و مادربزرگ در تربیت کودکان

• از هر جهت که نگاه کنیم، فرزندپروری در زمانه مدرن خیلی سخت‌تر از قبل شده است: والدین با چالش برقراری تعادل بین کار و خانواده دست‌به‌گریبان هستند و باید در جامعه‌ای در حال تغییر، ارزش‌های فرهنگی را به فرزندان آموزش دهند.
• اوضاع کودکان از این هم بدتر است: تکالیف سخت‌ مدرسه، خبرهای جنگ و مصیبت، تأثیرات منفی همسالان، انتظارات به‌جا یا نابجای جامعه درباره موفقیت شخصی و... خلاصه اینکه هر دو طرف نیاز به کمک دارند و پدر و ‌مادربزرگ‌ها سرمایه ارزشمندی برای خانواده‌های مدرن محسوب می‌شوند.
• از یک سو بار والدین خسته را می‌کاهند و از سوی دیگر، تکیه‌گاهی امن برای نوه‌های‌شان هستند. آن‌ها بدون هیچ چشم‌داشتی به نوه‌های‌ کوچک و بزرگ‌شان عشق می‌ورزند.

          نقش پدر بزرگ و مادر بزرگ در تربیت کودک

• آن‌ها به دلیل تجربه زیادشان در بزرگ‌کردن فرزندان به ظرافت های کار آشنایی کافی دارند.
• انتقال دانش جمعی، کاهش شکاف بین نسل‌ها، تقویت مهارت‌های کودک، دورهمی‌های خانوادگی و افزایش تعاملات اجتماعی، کمک به مراقبت از فرزندان و تربیت صحیح آن‌ها از مهم‌ترین تأثیرات پدر و مادربزرگ‌ها در تربیت کودکان هستند.

          زنجیره  انتقال دانش و خرد جمعی

ما انسان‌ها علاقه زیادی به انتقال تجربیات‌مان از نسلی به نسل دیگر داریم.. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها می توانند به عنوان مربی و الگو برای نوه های خود عمل کنند، به آنها مشاوره و تشویق کنند، خرد و تجربه زندگی خود را به اشتراک بگذارند، و به آنها کمک کنند تا در چالش های دوران کودکی و نوجوانی حرکت کنند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نقش مهمی در انتقال دانش، ارزش ها و سنت های خانوادگی به نوه های خود دارند. آنها می توانند داستان های خانوادگی را به اشتراک بگذارند، مهارت های زندگی را به دیگران منتقل کنند، و سنت های فرهنگی یا مذهبی را آموزش دهند.

          وقت گذرانی با کودک و تقویت مهارت های او

 به‌صورت کلی، انجام کارهای آدم‌ بزرگ‌ها و شریک‌شدن در سرگرمی‌های‌شان برای بچه‌ها جذاب است و حس بزرگ‌شدن به آن‌ها می‌دهد. البته بازی با نوه‌ها برای پدر و مادربزرگ‌ها نیز بسیار لذت‌بخش است و کیفیت زندگی‌شان را افزایش می‌دهد.

          دورهمی های خانوادگی و بهبود کیفیت زندگی کودک

خانواده بهترین و قشنگ‌ترین مفهوم دنیاست و جمع‌های خانوادگی (اگر قدرشان را بدانیم)، آرامش‌بخش‌ترین و دلنشین‌ترین دورهمی‌های زندگی هستند. این احساس باعث افزایش روحیه نشاط و شادابی در کودکان می‌شود.

آخر هفته‌ها همه خانواده از جمله عمو، عمه، دایی و خاله دور هم جمع می‌شوند و حسی از حمایت و البته فضایی پویا برای بازی بچه‌ها به وجود می‌آورند. در پشت پرده این دل‌نشینی‌ها یک جمله حک شده است: «ما یک خانواده‌ایم و حال خوب‌ تک‌تک‌مان برای حال خوب جمع‌مان ضروری است."

          کمک به مراقبت از فرزندان و تربیت صحیح آن ها

شما وقتی می‌خواهید جایی بروید اما از همراه‌بردن فرزندتان معذورید، چه می‌کنید؟ راستی اولین کسی که هنگام تولد کودک در کنار شما بود و در مراقبت نوزادتان کمک‌تان می‌کرد، چه کسی بود؟ مراقبت از فرزندان (خصوصا نوزادان و کودکان نوپا) کاری سخت و طاقت‌فرسا است و بدون پشتیبانی افراد باتجربه، استرس و فشار زیادی ایجاد می‌کند.

          کاهش شکاف بین نسل ها و ایجاد احساس ریشه دار بودن

سرعت تغییرات فرهنگی و اجتماعی به حدی است که حتی افراد دهه‌های مختلف هم زبان مشترکی برای گفت‌وگو ندارند و حرف‌های یکدیگر را درک نمی‌کنند. زنده‌ماندن فرهنگ‌ و آداب‌ورسوم یک جامعه برای بقای روابط جمعی و ایجاد احساس هویت تاریخی و اجتماعی ضروری است.

بنابراین، هرچه وقت‌گذرانی نوه‌ها با نسل‌های قدیم‌تر بیشتر باشد، درک بهتری از نیاکان خود به دست می‌آورند و احساس ریشه‌دار بودن می‌کنند. این احساس باعث کاهش شکاف بین نسل‌ها می‌شود و در مدیریت اختلاف فکری والدین با فرزندان موثر است.  

          سالمندان و خانواده

• حضور یک سالمند فعال، متکی به خود و شاد در خانواده روابط عاطفی و احساسی بین اعضای خانواده را تقویت کرده و همواره به عنوان یک پناهگاه امن روانی عاطفی برای جوان ترها مطرح است و باعث ارتقاء سطح سلامت روان ، افزایش اعتماد به نفس و احساس امید و انگیزه در بین سایر اعضای خانواده شده و روابط بین فردی و اجتماعی را گسترده تر و موثرتر می کند .
• بسیاری از این افراد برای نسل جوان افرادی مهم و قابل اعتمادند که می‌توانند به تربیت جوانان پرداخته و مشکلات و مسائل آنان را حل کنند. سالمندان باتجربه ها و اندوخته‌هایی که دارند، قادرند اعضای خانواده و جامعه را در حل مشکلات یاری دهند و شادی و طراوت در زندگی به وجود آورند.

در یک خانواده متعارف و متعادل، سالمندان نقش سرپرست یا راهنما را ایفا می کنند که کارشان ، هدایت و ارشاد و تنظیم  سیاست کلی خانواده است. فرزندان از آنها پیروی کرده و شیوه زندگی را می آموزند.

سالمندان، حافظ ارزش ها و حافظ سنت های اصیل و ارزیاب فرهنگ و میراث اجتماعی هستند. آنان با معاشرت و انس با نسل جدید، می کوشند مفهوم زندگی را برای آن ها روشن کنند، و مراقب باشند لغزش و خطایی از ایشان سر نزند، اخلاق و ادب را به آنها بیاموزند و حفظ و حراست از دستاوردها را به آنان آموزش دهند. سالمندان، همانند نگاهبانی هستند که امور و جریان های داخل شونده و بیرون رونده را تحت مراقبت دارند و تلاش می کنند خانواده در مسیر صحیح هدایت شود .

در جوامعی که جمعیت سالمندان در آنها زیاد است ، رفتارها و تصمیمات منطقی بیش از تصمیمات هیجانی واحساسی حاکم است، قدرت ریسک و خطر برای تغییر کمتر به چشم می خورد، این موضوع یک امر طبیعی و متناسب با فرآیند سن است، زیرا سالمندان برای قدم گذاشتن در هر راهی ،دوراندیشی بیشتری انجام داده و با بهره گیری از تجربیات گذشته خود، تصمیمات شتابزده نمی گیرند و قدم های آهسته تری برمی دارند و چون با آرزوهای دوران جوانی وداع گفته اند، دیگر شتابی برای تند حرکت کردن ندارند.

لذا فراهم نمودن شرایطی برای آگاه کردن خانواده و به ویژه نوجوانان وجوانان در این خصوص می تواند به برقراری ارتباط میان سالمندان و خانواده کمک بیشتری کند .از جمله موضوعاتی نظیر ازدواج و اهمیت ازدواج بهنگام ،آسان و پایدار و نیز مقولاتی از جمله فرزندآوری و مزایای تعدد فرزندان در خانواده و مشاوره با جوانان با توجه به اینکه نگاه آن‌ها به مسائل معمولاً با دیدگاه گسترده‌تر و عمیق‌تری صورت می‌گیرد.میتواند در فرهنگسازی و ایجاد دیدگاه مثبت در والدین و نیز در جوانان در سنین ازدواج بسیار موثر و کارآمد باشد.

ایجاد فرصت برای بیان تجربیات و احساسات توسط سالمند در درون خانواده حس ارزشمندی و مفید بودن را در آنها افزایش داده و به ارتقاء سطح سلامت روانی آنها کمک میکند . هنگامی که رابطه محترمانه ای میان نسل جدید و قدیم برقرار میشود، فرد سالخورده در خود احساس احترام و ارزشمندی میک ند و همین امر سبب میشود که به اندوخته های گرانبهای خود افتخار کند و هراسی از گفتن تجربیات خود برای نسل جدید نداشته باشد.در این خصوص آموزش سالمندان جهت انتقال تجربیاتشان به جامعه در خصوص اهمیت فرزندآوری ، مزایای تعدد فرزندان در خانواده ، اهمیت ازدواج به موقع و پایدار ،جایگاه والای پدری و مادر،ترویج زایمان طبیعی، تغذیه کودک با شیر مادر  و ...........می تواند کاری ارزشمند محسوب گردد.

سالمندان معمولاً با تجربیات طولانی‌مدت خود، ارزش‌ها و اصول اخلاقی را به نسل‌های جوان‌تر انتقال می‌دهند. آن‌ها می‌توانند با قرار دادن درستی‌ها و اشتباهات زندگی خود، به دیگران در رشد اخلاقی کمک کنند.

          نقش و تاثیر همدلی کردن با سالمندان :

می دانیم که ما نیز روزی به دوران سالمندی خواهیم رسید و همچون آنان به زندگی نگاه خواهیم کرد، لذا با همنشینی و نفوذ در دنیای آنان می توانیم تا حدی به آینده خویش نگاه کنیم و لذا به هدف های زندگی خود در زمان حال بار دیگر بیاندیشیم و راه درست تری را برای رسیدن به یک زندگی سعادتمند انتخاب کنیم و آنان باید آموزش ببینند که چگونه تجربیات خود را به صورت طبقه بندی شده و قابل استفاده برای جوانان ارائه نمایند.

پدید آمدن سازمان های غیر دولتی که در آن سالخوردگان حضور یافته و با مشارکت کردن، تجربیات خود را ثبت نموده و بصورت کتاب، مقاله، سخنرانی و کلاس های آموزشی ارائه نمایند میتواند کاری سودمند برای جامعه باشد .

          پشتیبانی اقتصادی

سالمندان می‌توانند به عنوان یک تکیه گاه اقتصادی در خانواده نقش مهمی ایفا کنند. اگر سالمندان مهارت‌ها و تخصص‌های خاصی دارند، می‌توانند این مهارت‌ها را در اختیار خانواده قرار داده و به عنوان منبعی برای تأمین درآمد و پشتیبانی اقتصادی اعضای خانواده فعالیت کنند.

در صورتی که یکی از اعضای خانواده تصمیم به تأسیس یا مدیریت یک کسب و کار دارد، تجربه و پشتوانه مالی سالمندان می‌تواند به عنوان یک منبع حمایتی برای آن فرد و کسب و کار باشد.

سالمندان ممکن است به پوشش هزینه‌های مختلف خانواده، از جمله هزینه‌های مسکن، آموزش،ازدواج، فرزندآوری و مراقبت‌های بهداشتی، کمک کنند.

 به طور خلاصه هرچند که نقش و مشارکت سالمندان در خانواده در هر فرهنگ و جامعه ای متفاوت است، اما به طور معمول سالمندان نقش های جدی و رسمی در خانواده دارند، آنها می توانند به عنوان مرجع یا ستون استوار خانواده عمل کنند و نقش های سرپرستی و تدبیر امور را بر عهده داشته باشند ، همچنین سالمندان می توانند به عنوان مشاوران خانواده عمل کنند و در تصمیم گیری های خانوادگی نقش مهمی را ایفا کنند. در چنینی بافتی روابط خانوادگی استمرار می یابند و به سمت بلوغ پیشرفت می کنند .

========================================================

رسانه، و فرهنگ سازی تکریم سالمندی

یکشنبه:08/07/1403

سالمند شدن جمعیت در حال حاضر یک واقعیت جهانی است و جمعیت افراد مسن به طور قابل توجهی در حال افزایش است. سالمندی دوران مهمی از زندگی انسان ها است : لذا حفظ و ارتقاء سلامت سالمندان در کلیه ابعاد (جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی )آنها در اولویت خواهد بود. تکریم سالمندان، یک وظیفه اخلاقی و اسلامی است که به معنای احترام به ارزش ها و سنت ها، حفظ پیوند های خانوادگی و پیوند بین نسلی است.

در فرهنگ ها و آیین های مختلف دینی و غیر دینی، برای سالمندان، جایگاه و احترامی خاص در نظر گرفته شده است. در دین اسلام که بر پایه مهر و تکریم استوار است، سالمندی دوران عزت، بزرگداشت و اشتراک گذاری تجربیات با نسل نوپای جامعه محسوب می گردد. تکریم بزرگترها و به‌ خصوص سالمندان، در احادیث اهل‌بیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

تا آنجا که رسول‌خدا(ص) می فرماید:

پیامبر اکرم صلی الله علیه می فرمایند:"من إجلال اللّه إجلال ذی الشّیبه المسلم" احترام به مسلمان سالخورده، احترام به خداوند است. بنابراین فرهنگ سازی برای تکریم سالمندان در جامعه امری ضروری است و باید از روش های نوین آموزش بهره جست.

استفاده از رسانه در تثبیت جایگاه و نقش و منزلت سالمندان در خانواده و اجتماع می تواند نقش کلیدی داشته باشد. لازم است رسانه به عنوان یک ابزار مهم برای آگاهی رسانی به سالمندان و ارتقاء سواد سلامت سالمندان نقش خود را ایفا نماید.

رسانه، از جمله رسانه های دیجیتال کمک می کنند تا اطلاعات به گونه ای که قابل درک باشند، به مردم انتقال یابد و می توانند راهی عالی برای برقراری ارتباط مستقیم افراد با یکدیگر باشد.

نسل جدید نیازمند دانش در خصوص نحوه برخورد و تعامل با سالمندان می باشد و رسانه می تواند در معرفی جایگاه سالمندان و آموزش نسل جدید موثر باشد. همچنین در عصر ارتباطات رسانه می تواند تجربیات سالمندان که جزء خردمندترین اقشار جامعه هستند را به نسل آینده منتقل نماید.

رسانه می تواند با آگاهی رسانی و حساس سازی مدیران وسیاستگزاران نسبت به برنامه ریزی و مرتفع نمودن نیاز های سالمندان که می تواند شامل نیاز های بهداشتی و درمانی _ رفاهی اقتصادی- اجتماعی – توانبخشی باشد اقدام اثر گذاری داشته باشد و با حمایت از نیاز های سالمندان. شان وکرامت سالمند حفظ گردد.

رسانه با آگاهی رسانی به خانواده ها وآحاد جامعه می تواند سهم خانواده ها در حفظ آرامش و منزلت سالمند، پیشگیری از انزوای سالمندان به دلایل مختلف نظیر بازنشستگی، عدم حضور در محیط کاری، از دست دادن همسر و ... احساس تنهایی که درحال تجربه هستند، را یاد آوری نماید. و با تبین نقش سالمند برای خانواده ها تا حدالامکان مانع انتقال سالمند به مراکز نگهداری سالمند گردد.

رسانه می تواند برای حفظ شان وجایگاه سالمند با آگاهی سازی نسبت به حق وحقوق سالمند از مصادیق سالمند آزاری پیشگیری نماید.

از دیگر مصادیق بهره بردن از رسانه ها می توان آموزش شیوه زندگی سالم است که در حفظ و ارتقا سلامت سالمندان موثر و نوید سالمندی سالم و پویا را می دهد.

بیان اهمیت مشارکت اجتماعی سالمندان و تاثیر آن در بهبود سلامت عمومی وحفظ و ارتقا سلامت جسمانی و روانی، سالمند به عنوان مرجع و پرچمدار تجربه، ستون استوار، و سپردن حفظ آرامش خانواده با مشارکت در تصمیم گیری های خانوادگی، حل و فصل اختلافات، نظارت بر فرزندان و ارائه مشاوره در امور زندگی؛ محورهایی است که رسانه ها در نشر و عمق بخشی به آن تاثیر بسزایی خواهند داشت.

در چشم انداز آینده، ما به دنبال جامعه ای با نگاه مثبت و براساس اهمیت دادن به استقلال، مشارکت ، امنیت و سلامت جسمی و روانی و معنوی سالمندان هستیم که باعث شود سالمندی سالم و فعال و با منزلت همیشگی داشته باشیم. نفش پررنگ رسانه در این امر مهم نیازمند توجه ویژه مسئولین کشور است.

=====================================

========================

مشارکت سالمندان در خانواده و جامعه

روز شمار: دوشنبه 9/7/1403

مشارکت اجتماعی به معنای فعالیت ‌هایی است که افراد در جامعه انجام می‌دهند تا به بهبود و توسعه زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کمک کنند. این نوع فعالیت‌ها می‌تواند به صورت داوطلبانه صورت بگیرد و در حوزه‌های مختلفی مانند محیط زیست، سلامت، تعلیم و تربیت، حمایت از افراد ناتوان و آسیب‌دیده، توسعه اقتصادی و نظایر آن انجام شود. هدف اصلی مشارکت اجتماعی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه، تقویت ارتباطات اجتماعی و ایجاد  حس همبستگی و تعلق اجتماعی است.

مشارکت اجتماعی، مسئله ای بسیار حائز اهمیت است زیرا مشارکت در فعالیت های اجتماعی و شمول در جامعه (Social inclusion) می تواند بر سلامت روانی و جسمانی سالمندان تأثیر زیادی داشته باشد. مشارکت اجتماعی در سالمندان یکی از پر کاربردترین روش ها برای حفظ سلامت روانی و معنوی آنها است. شرکت در فعالیت های اجتماعی می تواند احساس معنویت و رضایتمندی از زندگی را افزایش دهد. از طرف دیگر، شمول اجتماعی به سالمندان اجازه می دهد تا از شبکه های اجتماعی خود حمایت بیشتری دریافت کرده و احساس ارتباط و ارزشمند بودن داشته باشند.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مشارکت اجتماعی در سالمندان می تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ها کمک کند. شرکت در فعالیت های اجتماعی می تواند مانع از انزوای اجتماعی و تنهایی شده و در نتیجه، جنبه های سلامت روانشناختی و جسمانی را تقویت کند.

یکی دیگر از فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان، افزایش حفظ عملکرد شناختی است. مشارکت در گروه های اجتماعی، عملکرد شناختی و حافظه را تقویت می کند و از افت عملکرد شناختی جلوگیری می کند. در نهایت، کاهش خطر افسردگی و اضطراب از دیگر فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان است.

مشارکت سالمندان در خانواده به عنوان یکی از مسائل اجتماعی مهم شناخته می‌شود. هر چند که نقش و مشارکت سالمندان در خانواده در هر فرهنگ و جامعه‌ متفاوت است اما معمولاً سالمندان نقش‌های جدی و رسمی در خانواده را دارند. آن‌ها می‌توانند به عنوان مرجع یا ستون استوار خانواده عمل کنند و نقش‌های سرپرستی و تدبیر امور را بر عهده داشته باشند. همچنین، سالمندان می‌توانند به عنوان مشاوران خانواده عمل کنند و در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی نقش مهمی را ایفا کنند.

مشارکت سالمندان در خانواده، به میزان علاقه و شرکت آنها در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خانوادگی اشاره دارد. در بسیاری از فرهنگ‌ها، سالمندان به عنوان مرجع و پرچمدار تجربه به حساب آمده و نقش مشورتی و راهنمایی را به عهده می‌گیرند. این مشارکت می‌تواند شامل تصمیم‌گیری‌های مهم خانوادگی، حل و فصل اختلافات، نظارت بر فرزندان و ارائه مشاوره در امور زندگی روزمره باشد.

سالمند و همبستگی در بستر خانواده

مفهوم همبستگی خانوادگی عبارت است از حس آرامش و رضایت مندی از روابط خانوادگی بر اساس قدردانی، رضایت مندی از روابط خانوادگی در گذشته، حال و آینده، احساس نزدیکی عاطفی با اعضاء خانواده شامل چندین نسل، حتی اگر از نظر جغرافیایی از هم دور باشند و یا تعارضی را تجربه کرده باشند. سالمندان خانواده در چنین فضایی مورد قدردانی قرار می گیرند، احساس ارزشمندی و مفید بودن می کنند.

همبستگی در خانواده مستلزم احساس دو جانبه تعهد طولانی مدت در روابط خانوادگی و بازسازی آن به هنگام گذار از دوره های مختلف زندگی است. فرزندان مسئولیت کمک به والدین سالمند و مراقبت از آنها را می پذیرند و والدین متقابلاً  حمایت آنان را می پذیرند.

در چنین بافتی روابط خانوادگی استمرار می یابند و به سمت بلوغ پیشرفت می کنند. این گذار، بستگی به توانایی اعضاء خانواده در برقراری روابط بالغ- بالغ بین والدینی که در سنین سالمندی هستند و فرزندان بالغ شان دارد. در چنین فضایی حمایت دو جانبه صورت می گیرد و والدین در هنگام نیاز از درخواست کمک احساس تحقیر نمی کنند.  درغیر اینصورت و در صورت تداوم الگوی حاکم روابط گذشته بین اعضاء خانواده، بدون در نظر گرفتن تغییراتی که در نتیجه ی گذشت زمان خواه ناخواه در نقشها و الگوی روابط رخ می دهد ، روابط دچار تعارض و گسست می شوند و پیوندهای افراد خانواده گسسته می شود.

سالمندان خانواده به خانواده خود که متشکل از چند نسل است حس تعلق دارند. آنان این احساس تعلق را از طریق بازگویی تاریخچه خانواده، به اشتراک گذاشتن علائق و ارزشها، و مشارکت در فعالیتها و مراسم خانوادگی حفظ می کند. این فرایند نوعی التفات و لطف به نسل جدید نیز محسوب می شود و به نسل جدید هویت می بخشد.  سالمندان در چنین فضایی احساس رضایت مندی می کنند، حس می کنند که وظیفه خود را به درستی انجام داده و در انتقال تجربیات به نسل آینده مشارکت داشته اند، احساس حرمت می کند و حس می کنند نقش معنا داری در خانواده خود ایفا کرده است.

خوشبختانه ما در جامعه ای با فرهنگ غنی زندگی می کنیم که حرمت سالمندان و حمایت از آنان در آن توصیه شده است. در ضمن این فرهنگ متاثر از تعالیم مذهبی دین مبین اسلام است که بارها در کتاب آسمانی به لزوم حفظ حرمت و کرامت سالمندان و حمایت از آنها توسط فرزندان تاکید می کند.

هرچند ممکن است در همه موارد بهترین فضا برای مراقبت از سالمند، محیط منزل نباشد اما این حمایت خانواده از سالمند و یکپارچگی خانوادگی را باید به بهترین نحو ممکن حفظ نمود. در واقع نحوه تعامل با سالمندان، تصویری از آینده را در مقابل دیدگان نسل حاضر ترسیم می کند. حفظ یکپارچگی خانوادگی به عنوان یک ارزش، حفظ همبستگی میان سالمند و خانواده اش تصویر آینده ای سرشار از امنیت خاطر و رضایتمندی را به ذهن متبادر می سازد و از این رو اهمیت بسزایی در وضعیت خانوادگی و نیز جایگاه اجتماعی سالمندان دارد.

=========================================================

تکریم سالمندان در دستگاه های اجرایی

روزشمار: سه شنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۳

در حال حاضر جمعیت ۶۰ و ۶۵ ساله و بالاتر، به ترتیب ۵/۱۱ و ۵/۷ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. بر اساس پیش بینی ها، درصد جمعیت سالمند ایران از آخرین سرشماری۱۳۹۵ تا سال ۱۴۳۳طی فقط ۳۸ سال، ۲۴ درصد افزایش خواهد داشت که نشان دهنده شیب تندسالمندی جمعیت است. تکریم و احترام به سالمند بخشی از فرهنگ ایرانی – اسلامی کشور ما است. تکریم سالمند از دو منظر بررسی می شود. از منظر عام تکریم به انسان و از منظر خاص تکریم به سالمند. هر انسانی از منظر اخلاقی و عام باید دیگران را خواه سالمند باشد یا نباشد، تکریم کند؛ اما از منظر خاص، تکریم انسان سالمند مورد تأکید اسلام است: از امام صادق علیه السلام نقل است: "عظّموا کبارکم؛"بزرگسالان خود را بزرگ بشمارید و احترام کنید." ( الکافی، ج ‏2، ص 165). لذا . با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی جامعه لازم است که ارتقای سطح فرهنگی جامعه در خصوص پدیده سالمندی در اولویت قرار گیرد.

در این راستا بهره مندی از توان دستگاه های اجرایی و ماموریت ساختاری آنها ضرورت دارد. سند ملی سالمندان، بر اساس سایر اسناد دیگر از جمله قانون اساسی، سند چشم انداز ۱۴۰۴، سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت و سیاست های کلی جمعیت، وظایف بین دستگاهی را با هدف ایجاد یک پاسخ ملی به افزایش قابل ملاحظه جمعیت سالمندان و حفظ شان و منزلت سالمندان و برای ارائه خدمات جامع و هماهنگ به منظور پاسخگویی به حقوق شهروندی سالمندان و رفع نیازهای متنوع و خاص سالمندان؛ اقدام به باز تعریف ماموریت های همه دستگاه های اجرایی نموده است .

وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی، با همکاری سایر دستگاه ها، موظف است سطح فرهنگی جامعه در خصوص پدیده سالمندی را ارتقاء دهد. با استفاده از ظرفیت رسانه ها، برنامه های سالمندی رامعرفی کند. جریان سازی پایدارسازی را در راستای احیاء و ارتقای منزلت سالمندان، با استفاده از صدا و سیما، رسانه های جمعی، انجام دهد. برای ارتقاء منزلت سالمندان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ماموریت دارد در همکاری با سایر دستگاه ها در جهت ارائه موضوعات سالمندی، با استفاده از ظرفیت های دینی، هنری و فرهنگی، صندوق های بازنشستگی، مراجع حوزوی و دانشگاهی، سازمان های مردم نهاد، اقدام نماید.

 شناسایی و معرفی معضلات سالمندی برای جامعه، تبین و ترویج سیاست ها و اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای برای رفع تبعیض سنی در فرد، خانواده و جامعه، آموزش عموم جامعه به منظور حمایت و احترام به سالمند با تاکید بر حفظ استقلال و عزت نفس، ایجاد فرصت های آموزش برای سالمندان، جلوگیری از محروم سازی سالمندان از انواع خدمات، تبین و ترویج سیاست ها و اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای در خصوص سالمند آزاری، و سالمند ستیزی، حمایت از اقدامات پیشگیری از شکاف نسلی، پژوهش های مرتبط با تکریم و منزلت سالمندان لازم است از سوی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی اقدام شود.

همچنین مطابق با سند ملی سالمندان، کرامت و منزلت سالمندان در گرو دستیابی به سایر راهبردهای اهداف ششگانه سند می باشد. از جمله راهبردها، توسعه محیط های دوستدار سالمند از سوی وزارت راه و شهر سازی، آموزش و مهارت آموزی فرد و مراقبین ، توسعه کمی و کیفی اقدامات پیشگیرانه و ارائه خدمات سلامت جسمی و روانی از سوی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، ارتقای سلامت اجتماعی و معنوی از سوی سازمان بهزیستی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزایش مشارکت، توسعه کمی و کیفی خدمات توانبخشی، توسعه و تقویت خدمات نگهداری توسط سازمان بهزیستی، حمایت و توسعه خدمات اجتماعی، دینی، معنوی، فرهنگی، هنری، ورزشی، تفریحی و سیاحتی سالمندان از سوی وزارت کشور و شهرداری ها و دهداری ها، توسعه زیر ساخت ها از جمله تامین سرمایه انسانی، توسعه فناوری در خدمت رسانی، مدیریت اطلاعات و آمار، نهاد سازی و بازنگری در قوانین و مقررات، بازنگری در ساختارها، بازنگری فرآیندها از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت تحقیقات و فناوری ریاست جمهوری، دبیرخانه شورای ملی سالمندان سازمان برنامه و بودجه، است. وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی برای کاهش پرداخت از جیب در برخورداری سالمندان از خدمات مورد نیاز به ویژه سلامت و رفاه ماموریت دارد.

برای تامین منابع مالی پایدار برای نظام حمایتی از سالمندان با راهبرد های تامین منابع مالی مورد نیاز، تخصیص عادلانه و بهینه مالی برای عملیاتی شدن این سیاست ها و برنامه ها، بر عهده سازمان برنامه و بودجه می باشد.

===================================================

آموزش و توانمند سازی سالمندان

روز شمار: چهارشنبه 11/7/1403

با افزایش امید زندگی و کاهش مرگ و میر، با افزایش جمعیت سالمندان روبرو هستیم. سالمندی یک فرایند زیستی اجتناب ناپذیر است که طی آن افراد دچار کاهشی در ظرفیت های درونی بدن و در نتیجه آن افت عملکرد سیستم ها و ارگان های بدن می شوند، این افت عملکرد ممکن است در گروهی از سالمندان منجر به ناتوانی آنان شود. هرچند گذشت عمر و تبعات سالمندی را نمی توان متوقف نمود ولی می توان با بکارگیری روشها و مراقبت های مناسب از اختلالات و ناتوانی های دوران سالمندی پیشگیری نمود یا آنها را به تعویق انداخت تا سالمندان بتوانند از عمری طولانی همراه با سلامت و رفاه بهره مند شوند.

به مجموعه اقدامات و سیاست‌هایی که با هدف بهبود سلامت و کیفیت زندگی سالمندان صورت می‌گیرد، توانمند سازی سالمندان اطلاق می گردد. براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، توانمندسازی در سالمندان شامل ایجاد شرایطی است که سالمندان در آن قادر به دستیابی به سطوح بالای سلامت جسمی و روانشناختی، مشارکت فعال در جامعه، حفظ استقلال و خودکفایی باشند. برای دستیابی به این اهداف، اقدامات توانمندسازی در سالمندان را می توان متناسب با نیازها و ویژگی‌های سالمندان به آنان ارائه نمود. مجموعه این اقدامات شامل ارائه خدمات سلامتی، حمایتی، آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب، ایجاد فرصت‌های اشتغال و فعالیت‌های اجتماعی، تسهیل دسترسی به محیط‌های سالم و سازگار با نیازها و تضمین حقوق و مشارکت سالمندان در اجتماع. می باشند. این رویکرد باعث ایجاد زندگی مستقل، ارتقاء رضایتمندی افراد سالمند و کاهش بار وابستگی آنان به دیگران می‌شود.

یکی از جنبه های حیاتی توانمند سازی سالمندان، اطمینان حاصل کردن از دسترسی آنان به خدمات بهداشتی کافی است. با فراهم کردن خدمات بهداشتی قابل دسترس و با کیفیت بالا می توانیم از طریق فعالیت های پیشگیرانه شامل آموزش های شیوه ی زندگی سالم و تشخیص به هنگام و درمان مشکلات سلامتی سالمندان، زندگی فعال و سالمی را برای آنان فراهم کنیم. با سالمند شدن افراد، نیازهای بهداشتی آنها پیچیده تر می شود و نیز گروهی از آنان نیاز به مراقبت های تخصصی پیدا می کنند.

علاوه بر این، نهاد های متولی رفاه جامعه با تشخیص و مقابله با چالش های اجتماعی و اقتصادی که سالمندان با آنها روبرو می شوند و می تواند تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی کلی آنها داشته باشد؛ در توانمند سازی سالمندان نقش خود را ایفا نمایند. باید محیطی حمایت کننده ایجاد شود که به برقراری ارتباطات اجتماعی سالمند کمک کند، فرصت هایی برای ادامه آموزش و رشد او فراهم نماید و امنیت مالی سالمندان را تضمین کند.

یکی دیگر از جنبه های توانمند سازی سالمندان حمایت از سیاست ها و قوانینی است که حقوق آنها را حفظ و تضمین نماید. این شامل مقابله با تبعیض سنی و تصویر سازی های منفی کلیشه ا ی در خصوص سالمندی است که می تواند مشارکت سالمندان در جامعه را محدود کند. مسئولیت ما است که مطمئن شویم سالمندان فرصت های یکسان و دسترسی به منابع دارند تا زندگی هدفمند و رضایت بخشی را تجربه نمایند.

سالمندان دارای ثروتی فراوان از دانش، تجربه و حکمت هستند که می تواند به بهبود جامعه کمک بزرگی کند. آنها زندگی درازی را تجربه کرده اند. احتمالاً با چالشهای بسیاری روبرو شده اند و دیدگاهی منحصر به فرد نسبت به زندگی دارند. با توانمند سازی سالمندان و فعال نگاه داشتن آنان در جامعه، نه تنها از این منبع ارزشمند بهره برداری می کنیم بلکه احترام و قدردانی خود را نسبت به آنان نشان می دهیم.

توانمند سازی سالمندان، یک تلاش حیاتی است که نیازمند تلاش جمعی ما است. با قدردانی از آنان، مقابله با چالش های منحصر به فردشان و ترویج جامعه ای حمایت گر، میتوانیم جامعه ای را خلق کنیم که کرامت و استقلال شهروندان سالمند خود را حفظ می کنند.

================================================

حمایت های اجتماعی رفاهی سالمندان

روزشمار : پنجشنبه 12/7/1403

پژوهش‌ها نشان داده است که برخورداری از یک سیستم حمایتی اجتماعی رفاهی می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامتی جسمی و روانی سالمندان داشته باشد.

انواع مختلفی از حمایت های اجتماعی وجود دارد. این انواع را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

حمایت عاطفی: درک و همدلی با سالمندان است. این حمایت شامل: گوش دادن به نگرانی‌های آنها، ارائه تشویق و ارائه هدایت در صورت نیاز است. حمایت عاطفی باعث می‌شود افراد در زمان‌های دشوار احساس ارزشمند مورد حمایت واقع شدن را داشته باشند و از پشتیبانی اطرافیان برخوردار شوند.

حمایت ابزاری: این نوع حمایت، به ارائه کمک‌های عملی اشاره دارد. این حمایت ها می تواند مشتمل بر ارائه کمک‌های مالی -رفاهی، کمک در انجام امور روزمره یا ارائه منابع و اطلاعات باشد. پشتیبانی ابزاری با ارائه کمک‌های ملموس، به سالمندان کمک می کند تا بهتر با موقعیت‌های استرس زا سازگاری پیدا کنند.

حمایت اطلاعاتی: این نوع حمایت شامل ارائه راهنمایی و مشاوره است. افرادی که حمایت اطلاعاتی ارائه می‌دهند دانش، پیشنهادات و منابعی را به اشتراک می‌گذارند که دیگران را قادر می‌سازد تصمیمات آگاهانه بگیرند. پشتیبانی اطلاعاتی به افراد در حل مشکلات و انتخاب‌های بهتر کمک می‌کند.

حمایت اجتماعی می‌تواند از منابع مختلفی مانند خانواده، دوستان، همکاران و حتی جوامع آنلاین به دست آید. اندازه و کارایی شبکه حمایت اجتماعی یک فرد تأثیر زیادی بر روی رفاه او می‌گذارد.

تحقیقات متعدد نشان داده است که سالمندانی که یک سیستم پشتیبان قوی دارند، از سلامت جسمی بهتری برخوردارند. آنها سطوح کمتری از استرس را تجربه و علائم اضطراب و افسردگی بروز می دهند و کمتر احساس انزوا دارند. خطر بروز بیماری های مزمن درآنها کمتر است و سرعت بهبودی سریعتر از بیماری ها یا عمل جراحی را تجربه می کنند.

علاوه بر این، حمایت اجتماعی انعطاف پذیری و مکانیزم های مقابله را تقویت می‌کند. به افراد کمک می‌کند تا به طور مؤثری در مواجهه با موقعیت‌های چالشی عمل کنند و با شرایط جدید سازگار شوند. در مواجهه با دشواری، افرادی که شبکه حمایت اجتماعی دارند، معمولاً به سطح بالاتری از توانایی روانشناختی و سازگاری دست می‌یابند.

بنابراین حمایت اجتماعی یک منبع ارزشمند در توسعه رفاه و سلامت روانی است. انواع مختلف حمایت اجتماعی ( حمایت عاطفی، حمایت ابزاری و حمایت اطلاعاتی)، همگی به سازگاری، تطابق و توانایی مقاومت سالمندان بویژه در شرایط شوار و بحرانی کمک می کنند. ساخت و حفظ یک سیستم قوی از پشتیبانی برای افراد، منجر به کاهش استرس، کاهش خطر بروز مسائل سلامت جسمانی و روانی و بهبود کیفیت کلی زندگی آنها می شود.

برنامه های بازنشستگی، اعطای تسهیلات مالی و اقتصادی به سالمندان و برخورداری سالمندان از امنیت مالی مستلزم سیاست های حمایتی نهاد های ذیربط است.  

حمایت های اجتماعی اقتصادی از سالمندان، موجبات تکریم سالمندان در جامعه فراهم می گردد. تکریم آنان نشان از تقدیر از این سرمایه های ارزشمندی دارد که می توانند با انتقال تجربیات خود به نسل های جوان، باعث حفظ ارزش های اخلاقی و فرهنگی شده و به ایجاد جو آرامش و وحدت در جامعه منتج می شود.

==================================================

دسترسی عادلانه سالمندان به محیط های مناسب سازی شده

روز شمار: جمعه 13 مهر 1403

نظر به افزایش جمعیت سالمندی در کشور، ایجاد و توسعه محیط های مناسب سازی شده برای سالمندان می تواند نقش مهمی در دسترسی عادلانه و توانمند سازی سالمندان داشته باشد.

محیط دوستدار سالمند شامل بسترهای محیطی (ساختمان ها و فضاهای عمومی و حمل و نقل)، بستر اجتماعی (مشارکت اجتماعی، احترام و پذیرش در جامعه، مشارکت مدنی و اشتغال) و بستر خدماتی (حمایت های اجتماعی و خدمات سلامت، فناوری اطلاعات و ارتباطات) می باشد این بسترها به شکل مطلوبی همه جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی سالمندان را پوشش می دهند.

ورود به چرخه سالمندی می‌تواند برای بسیاری از سالمندان نیازهای جدیدی را ایجاد کند. دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی به عنوان یک مسئله اجتماعی قابل توجه است. این مفهوم به معنای ایجاد شرایط اجتماعی و اتخاذ نظام هایی است که تمام افراد سالمند بدون تبعیض بتوانند به خدمات و مزایای مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.

دسترسی عادلانه به خدمات سالمندی، در تحقق اهداف ذیل موثر است :

تحقق عدالت اجتماعی: دسترسی غیرعادلانه به خدمات سالمندی می‌تواند نسبت به افراد مستحق تبعیض ایجاد کند و موجب نابرابری اجتماعی شود. اصل عدالت اجتماعی و تضمین حقوق تمامی افراد برابر دریافت خدمات سالمندی باعث کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش همبستگی اجتماعی می‌شود.

تحقق حقوق سالمندان: دسترسی عادلانه به خدمات یکی از حقوق سالمندان است. همه انسان‌ها، بدون تبعیض سنی، جنسیت، نژاد و نظایر آن، حق بهره‌مندی از خدمات سالمندی با کیفیت و مناسب را دارند. احترام به حقوق  سالمندان این فرصت را فراهم می آورد تا افراد در دوران سالمندی به طرز عادلانه از خدمات لازم برخوردار شوند.

تحقق توسعه پایدار: دسترسی عادلانه به خدمات سالمندی مهمترین عنصر برای تحقق توسعه اجتماعی و اقتصادی پایدار است. سرمایه‌گذاری در خدمات سالمندی، بهبود شرایط زندگی سالمندان را پدید می‌آورد.

ایجاد فرصت های اشتغال و تامین درآمد مناسب برای سالمندان نیز جزء اهداف دسترسی عادلانه به خدمات در این دوران محسوب می‌شود. با توجه به تجربه، مهارت‌ها و استعدادهای سالمندان، ایجاد فرصت های شغلی و کسب و کارهای کوچک می‌تواند به افزایش رفاه و  عدالت اقتصادی برای این گروه سنی کمک کند.

تامین سلامت سالمندان: با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای سلامتی این گروه سنی، ارائه خدماتی مانند پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها و مراقبت های تسکینی،  نگهداری در منزل و ایجاد محیط های دوستدار سالمند در مراکز بهداشتی و درمانی و کلیه مراکز و سازمانهایی که  ارائه خدمات به سالمندان را بر عهده دارند بسیار حیاتی است. همچنین، ارائه خدمات پشتیبانی در زمینه روانشناختی و اجتماعی نیز به تسهیل دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی کمک می‌کند.

علاوه بر این، حمایت اجتماعی و برخورداری از  امکانات عمومی نیز جزء ضروری دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی است. مسائلی مانند ساخت و تعمیر مسکن، حمل و نقل عمومی، مناسب سازی مبلمان شهری و فرصت‌های تفریح و فعالیت فیزیکی برای سالمندان اهمیت بسیاری دارند و در ایجاد یک زندگی با کیفیت و عادلانه برای آنها اثرگذارند.

به طور کلی، عدالت در دسترسی و مناسب سازی بسترهای محیطی، اجتماعی و خدماتی برای سالمندان، نشان دهنده تعهد جامعه به سالمندان و ارزش‌های انسانی است.

==========================================

کرامت سالمندان از منظر آیات و روایات:

سالمند در خانواده، موهبتی الهی و گوهری گرانبها:

الْبرکة مع‏ أکابرکمْ‏؛ وجود پیران سالخورده بین شما، باعث افزایش فیض ربوبى و بسط نعمت‌هاى الهى است (پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله). نهج الفصاحه، ص 222

سالمند در میان خانواده اش همچون «پیامبر» است در میان امتش. (پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج 1، ص 343

حقوق سالمند:

امام باقر(علیه السلام) فرموده است: «سئل رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) منْ‏ أعْظم‏ حقّاً على‏ الرّجل‏ قال والداه؛ از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) سؤال شد چه کسى بزرگ‌ترین حق را به آدمى دارد؟ فرمود: پدر و مادر. محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ‏79، ص 65

امام سجاد(علیه السلام) فرموده است: «و امّا حق الکبیر فإنّ حقه توقیر سنه...؛ اما حق بزرگ‌تر بر تو، آن است که او را به خاطر سنش احترام نمایی . حسن بن علی ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص 276.

.پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «رضى‏ اللّه‏ فی‏ رضى‏ الْوالدیْن و سخطه فی سخطهما؛خشنودى پدر و مادر، رضاى خداوند است و خشم الهى در غضب پدر و مادر است». آقاحسین بروجردی، جامع أحادیث الشیعة (للبروجردی)، ج ‏26، ص 887

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «نظر الْوالد إلى‏ ولده حبّاً له عبادة:  نگاه محبت‌آمیز فرزند به روى پدر و مادر، عبادت است. حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۱۵، ص ۱۷۰.

تکریم سالمندان و احترام آنان، از آموزه‌های قرآنی و تکلیف شرعی:

 وبالْوالدیْن إحْسانًا إمّا یبْلغنّ عندک الْکبر أحدهما أوْ کلاهما فلا تقل لّهما أفٍّ ولا تنْهرْهما وقل لّهما قوْلًا کریمًا واخْفضْ لهما جناح الذّلّ من الرّحْمة وقل رّبّ ارْحمْهما کما ربّیانی صغیراً:  و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکى از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگى رسیدند، به آن‌ها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آن‌ها سخنى شایسته بگوى و از سر مهربانى، بال فروتنى بر آنان بگستر و بگو: پروردگارا! آن دو را رحمت کن، چنانکه مرا در خردى پروردند. سوره اسرا؛ آیه ۲۳و ۲۴

تکریم سالمندان و انجام وظیفه شرعی:

امام سجاد علیه السلام می فرمایند:

للّهمّ اشْکرْ لهما ترْبیتی و أثبْهما علی تکرمتی و احْفظْ لهما ما حفظاه منّی فی صغری فهما أوْجب حقّاً علی و أقْدم إحْساناً إلی و أعْظم منّةً لدی منْ أنْ أقاصّهما بعدْلٍ أوْ أجازیهما علی مثْلٍ، أین إذاً:  خدایا! آنان را به پاس پرورش من پاداش بخش و در برابر گرامیداشت من جزا عنایت فرما و هر چه را در کودکی‌ام نسبت به من منظور داشتند، در حق آنان منظور دار. حق آنان بر من از حق من بر آنان، واجب‌تر و احسان‌شان به من پیشتر و دیرین‌تر و نعمت‌شان نسبت به من، عظیم‌تر از این است که بر اساس عدالت کارشان را تلافی کنم یا با آنان مانند آنچه را با من رفتار کردند، رفتار کنم. امام زین‌العابدین7، صحیفه سجادیه، دعای 24.

رسالت جوانان در قبال سالمندان:

امام علی(علیه السلام) فرموده است: «وقّروا کبارکمْ، یوقّرْکمْ صغارکم؛: به بزرگان‌تان احترام کنید تا کوچک‌ترها هم به شما احترام کنند». محمد بن علی صدوق، الأمالی، ص 94.

امام صادق(علیه السلام) نیز فرموده است: «برّوا آباءکمْ‏ یبرّکمْ أبْناؤکمْ؛: به پدران‌تان نیکی کنید تا فرزندان‌تان هم به شما نیکی کنند». محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ‏5، ص 5554.

روزی در جماران به محضر امام خمینی; رسیدیم. یکی از مسئولین مملکتی برای انجام کارهای جاری به خدمت امام; رسید و پدر سالخورده‌اش همراهش بود. وقتی که می‌خواست حضور امام; برسد، خودش جلوتر از پدر حرکت کرد. پس از تشرف به خدمت امام;، پدرش را معرفی کرد. امام; نگاهی به آن مسئول نمود و فرمود: «این آقا پدر شما هستند؟». آن فرد عرض کرد: «آری». امام; فرمود: «پس چرا جلو وی راه افتادی و وارد شدی؟ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، «امام خمینی و احترام پدر»، 09/12/1396، کد خبر: 51148

قدردانی از سالمندان:

وصّیْنا الْإنْسان بوالدیْه حملتْه أمّه وهْناً على‏ وهْنٍ و فصاله فی‏ عامیْن أن اشْکرْ لی‏ و لوالدیْک إلیّ الْمصیرآیه ۱۴ سوره لقمان . ما به هر انسانی سفارش کردیم که در حقّ پدر و ما در خود نیکی کن خصوص مادر که چون بار حمل فرزند برداشته و تا مدّت دو سال که طفل را از شیر باز گرفته (هر روز) بر رنج و ناتوانیش افزوده است، (و فرمودیم که) شکر من و شکر پدر و مادرت بجای آور، که بازگشت (خلق) به سوی من خواهد بود.

در روایت آمده است مردی مشغول طواف خانه خدا بود، مادرش را نیز بر دوش گرفته بود و طواف می‌داد. در همان حال پیامبر(صلی الله علیه و آله) را دید و از آن حضرت پرسید: «آیا با این کار، حق مادرم را ادا کرده‌ام؟». آن حضرت فرمود: «خیر. تو با این کارت حتی یکی از ناله‌های او را هم (به هنگام وضع حمل) جبران نکرده‌ای».آیت الله  مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 12، ص 79

آثار و برکات وجود سالمندان:

پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرموده است: «منْ سرّه أنْ یمدّ له فی عمره و یبْسط فی رزْقه فلْیصلْ أبویْه؛[22] کسی که طولانی شدن عمر و توسعه رزق را دوست دارد، به پدر و مادر خود نیکی کند. محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ‏71،  ص 85

جوانی و سالخوردگی جمعیت:

آیا می دانید تعداد سالمندان ایران در سال 1410 به حدود 13 میلیون نفر، در سال 1420 به حدود 19 میلیون نفر و در سال 1430 به حدود 30 میلیون نفر خواهد رسید؟ بنابراین از همین امروز با اقدام برای جوانی جمعیت، از سالخوردگی جمعیت پیشگیری کنیم.

 غفلت از جوانی جمعیت، همه ی ما را درسالمندی، غافلگیر می کند.

جوانی جمعیت، امید آفرینی، تامین سلامت و کرامت سالمندان

جمعیت جوان، سالمند شاداب

بحران سالمندی، زنگ هشدار برای جوانی جمعیت

تامین مالی پایدار در دوران سالمندی با رشد جوانه های جمعیت جوان

جوانی جمعیت؛ تحقق سلامت، کرامت و منزلت سالمندان

تعهد به جوانی جمعیت، تعهد به سالمندی سالم و پویاست.

آیا می دانید سالخوردگی جمعیت، فقدان نشاط و تحرک لازم اقتصادی، اجتماعی را به دنبال دارد.

جوانان مایه پویایی و سرزندگی جوامع هستند.

نهال جوانی جمعیت را به درخت تنومند سالمندی جمعیت پیوند دهیم.

ایمنی و امنیت سالمندان در سایه جامعه مولد و جوان

نوه، هدیه شیرین و دوست داشتنی به سالمندان

ازدواج را تسهیل و سالمندان را تکریم کنید.

سیمای زیبای جامعه،همراهی جوانان و سالمندان

ساز زندگی جوانی با کوک تجربه سالمندی

سالمندی مانند جوانی، تجربه ای به یاد ماندنی

سفره خانواده را با حضور سالمندان رنگین کنیم

سلامت سالمندان:

 توانمند سازی افراد جامعه در تمامی سنین، شروع مشکلات سالمندی را به تاخیر می اندازد.

حفظ و ارتقاء سلامت، لازمه ی سالمند شدن فعال است.

سازمان جهانی بهداشت سواد سلامت را به عنوان یکـی از بزرگ ترین تعیین کننده هـای سلامت معرفی نموده اسـت.

نظام سلامت توجه ویژه ای به سالمندان دارد.

چگونه پیر شدن انتخاب ماست. پس بهتر است تا دیر نشده بین وابستگی یا استقلال، درد یا رهایی از درد، بیماری و سلامت، انتخاب درستی داشته باشیم.

همواره باید مراقب تداخلات داروهای مصرفی و فعالیت بدنی باشید.

کاهش شنوایی وابسته به سن، یکی از شایع ترین اختلالات حسی در افراد سالمند می باشد که نیاز به توجه ویژه دارد.

کاهش شنوایی درمان نشده در سالمندان، منجر به انزوای اجتماعی سالمند گردیده و ممکن است بر سایر توانایی های سالمند از جمله عملکرد شناختی وی تاثیر بگذارد.

توصیه ها:

فعالیت فیزیکی:

فعالیت بدنی در سالمندان اثرات سودمند، در ابعاد مختلف جسمی ،روانی و اجتماعی را دارد.

برخی از فواید فعالیت بدنی سالمندان به تاخیر انداختن پدیده پیر شدن و کند کردن تغییرات سالمندی ، تنظیم فشار خون و پیشگیری از فشار خون بالا، تقویت ماهیچه ها و بهبود عملکرد قلب و ریه ها می باشد.

هر فرد به برنامه فعالیت بدنی خاص خود نیاز دارد تا بیشترین سود را از آن ببرد.

در صورتیکه سالمند با انجام فعالیت بدنی خستگی یا ناراحتی شدید پیدا کرد لازم است از سرعت، شدت و یا مدت فعالیت بدنی کاسته شود

در سالمندان دارای بیماری زمینه ای از جمله دیابت، فشارخون بالا ، بیماری های قلبی عروقی و .. حتما لازم است از سرعت ، شدت و یا مدت فعالیت بدنی کاسته شود.

تحرک بدنی برای شما یک فرصت است تا سالم بمانید پس به آن به چشم یک دردسر نگاه نکنید.

سالمندان تا حد امکان باید از بی تحرکی اجتناب کنند. داشتن تحرک بدنی کم بهتر از بی تحرکی است.

فعالیت بدنی و تعادل در سالمندان را بهبود می بخشد که این امر می تواند زمین خوردن و شکستگی ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهد.

تحرک یک عامل تعیین کننده مهم و حیاتی برای سالمندی سالم است.

تغذیه ناکافی و فعالیت بدنی کم، منجر به از دست رفتن توده عضلانی و قدرت فرد سالمند می شود.

 تغذیه :

یکی از اقدامات مناسب برای بهبود اشتها در سالمندان، مصرف حجم کمتر غذا در دفعات بیشتر است.

سالمندان احساس تشنگی و گرسنگی کمتری دارند و همین مسئله باعث می‌شود که مایعات و غذای کمتری دریافت کنند.

توصیه شده که از مجموع شش تا هشت لیوان مایعات مورد نیاز روزانه سالمندان، حدود نیمی از آن حتما از آب و نیم دیگر آن از سایر مایعات باشد.

سالمندان می توانند حداقل هفته ای دو مرتبه تخم مرغ کامل در صبحانه مصرف کنند.

به جای مصرف غذای بدون چربی، باید به دنبال مصرف غذای کافی، مناسب، متعادل و سالم باشیم و در حد نیاز از تمام گروه های مواد غذایی استفاده کنیم.

 چای، قهوه و آب میوه نمی تواند جای نوشیدن آب خالص را به طور کامل بگیرد و بهتر است سالمندان روزانه چندین لیوان آب معمولی بنوشند.

 سالمندان کم در آمد، سالمندانی که خوب نمی توانند بجوند و سالمندان سیگاری و آنهایی که فعالیت بدنی ناکافی دارند ، بیشتر در معرض سوء تغذیه هستند.

 برای دریافت کلسیم کافی، دست کم دو جایگزین از گروه شیر(دو لیوان شیر یا ماست کم چرب) باید در شبانه روز مصرف شود. به علاوه 30 دقیقه در روز پیاده روی کنید و بهتر است نیمی از این زمان را در معرض نور آفتاب باشید.

سلامت روان:

اجازه بدهید سالمندان احساس مفید بودن داشته باشند.

 توانمند سازی سالمندان موجب افزایش عزت نفس آنان شده در کنار آمدن با استرس ‌های زندگی به آنان کمک می کند.

توانمند سازی سالمندان، محیط حمایت گر، سلامت در ابعاد مختلف منتج به تاب آوری سالمندان می گردد.

توسعه ی ارتباطات و حمایت های اجتماعی، برخورداری از روابط عاطفی و اجتماعی محکم، عامل بسیار مهمی در سلامت روان انسان به شمار می‌رود.

حمایت عاطفی از سالمند، بر سلامت جسمی و روانی او تاثیر مثبت دارد.

ارتباط نزدیک سالمندان با خانواده ، عامل بسیار مهمی در جلوگیری از تنهایی آنان محسوب می شود.

حمایت عاطفی، تاثیر بسزایی در کیفیت زندگی سالمندان دارد.

 برای تجربه کردن  یک «زندگی رضایتمند » هرگز «شادکامی» خودمان را به آنچه در اختیارمان نیست )رفتار و واکنش دیگران( گره نزنیم!

ازدواج مجدد مناسب در دوره سالمندی به سلامت جسمی، تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت روان و طول عمر کمک می کند.

حفظ منزلت و کرامت سالمند :

جامعه باید پذیرای سالمند بوده و زمینه ی مشارکت اجتماعی وی را فراهم نماید.

سالمندان سرمایه های اجتماعی هستند.

سالمندان، پیوند دهنده ی نسل ها هستند.

پیران به عقل و ادب زندگانی می کنند(سعدی).

خانه و خانواده بهترین و امن ترین مکان برای زندگی و نگهداری سالمندان است.

محیط دوستدار سالمند:

فضای شهری مناسب دوستدار سالمند، عنصر کلیدی است که زمینه را برای فعالیت بدنی، سلامت و رفاه سالمندان فراهم می‌کند.

طب ایرانی:

استفاده از غذاهایی که هضم راحتی دارند، مثل آبگوشت با گوشت لطیف مثل گوسفند، مرغ یا بلدرچین، همچنین زرده تخم‌مرغ برای سالمندان بسیار مفید است.

ماساژ معتدل با روغن بادام شیرین، استعمال عطر و روایح خوشبو و پیاده‌روی روزانه به‌خصوص هنگام صبح و عصر برای سالمندان بسیار مفید است.

یکی از عوامل مهم تقویت روحیه و جلوگیری از افسردگی سالمندان، صحبت کردن و ملاقات مکرر فرزندان و آشنایان با فرد سالمند  می‌باشد.

ارتباط داشتن سالمندان با فرزندان، نوه‌ها و دوستان، داشتن تفریح و انجام اعمال ذهنی مانند مطالعه در نشاط سالمندان بسیار موثر است.

بهترین ورزش سالمندان پیاده روی است.

سالمندان گرامی از مصرف گیاهان دارویی بدون مشورت با پزشک بپرهیزید.

آب و هوای زیاد سرد و زیاد گرم مناسب سالمندان نیست.

سالمندان گرامی همیشه به خاطر داشته باشید که فرش و موکت و سایر زیر اندازها می توانند بر روی کف زمین بلغزند و باعث سرخوردن و افتادن شما شوند.

سالمندان گرامی برخاستن ناگهانی از خواب و یا از حالت نشسته به حالت ایستاده، ممکن است موجب عدم تعادل شما شود، بنابراین از انجام حرکات سریع بپرهیزید.

خواب خوب در شب بدون استفاده از داروهای خواب آوراهمیت دارد. داشتن یک برنامه روزانه فعال،خواب خوب شب را تضمین می کند.

برای پیشگیری از ابتلا به یبوست، اجابت مزاج منظم درسنین بالا اهمیت دارد.

مصرف کافی مایعات و میوه هایی مانند: گلابی رسیده، آلو و آلوزرد، انجام ورزش، در نظر گرفتن زمان منظم برای رفتن به سرویس بهداشتی تا حد زیادی یبوست را کاهش می دهد.